با درود بر خوانندگان گرامي اين وبلاگ، 

به دليل تاهل و تعهد ناشي از آن، مشغله ي كاري تا حدي زياد شده است كه مجالي براي پرداختن به وبلاگ باقي نمانده است. لذا زين پس در اين وبلاگ پستي قرار داده نخواهد شد.

سوگند نامه از حضرت مير رضي الدين آرتيماني

با درود بر خوانندگان گرامي وبلاگ پيمانه؛

آنچه در پيش رو داريد سوگندنامه از ديوان شعر حضرت مير رضي الدين آرتيماني (پدر عارف عالي‌جاه «ابراهيم ادهم») است، شما را به خواندن آن دعوت مي نمايم:

ســــوگــــنــــــد نـــــامــــــه

دگر سينه‌ام چون خم آمد به جــــــوش

برآمـد از ايــن قــلزم غــم خـــــــروش

خـــراباتــيــــان، راه ميخــــانـــــه كـــو

حــــريـــفـــــان بگــــوييـــد، پيمانه كو

مـــــرا ســــــوي ميــــخانه راهي دهيد

ســــــرم را بـــه آن در پنــــــاهي دهيد

بــــــهـــــار اســت و بلبل، بساط نشاط

به طـــــــرف چــــمن مي‌كـشد زانبساط

تـــو هـــــم زاهد از خويش دستي برآر

مــكن ايـــن‌قدر خشـــكي انـــدر بــــهار

بـــــه درك فــــــنون ريـــــا كـــــامـــلي

در ايــــن فــــن چـــــرا ايـن‌قدر جاهلي

مـــــرادي نــــشد حــــاصـــلت در مريد

در ايــــن آرزو گــــشت مــــويت سفيد

بيـــــا بــــگـــذر از قيد ناموس و ننگ

بــــزن شيـــشه‌ي خودپرستي به سنگ

بيـــــنداز از دســـــت مــــــســـــواك را

بـــــه دســــــــــت آر نــوباوه‌ي تاك را

زمـــــن بــــشنو، از زهــــد انديشه كن

بهار اســـت ديــــوانــــــگي پيــشه كن

بــــزن دســـت و صد چاك زن جامه را

بيــــفكن ز ســـــر بـــــار عــمــامــه را

بيـــــا بــــا حــــريـــفان هـم‌آهنگ باش

بـــكن صلح و با خويش در جنگ باش

ازيـــن زهــــد يكبــــاره بيـــــگانه شـو

بــــه رنـــد خـــرابــــات، هـــم‌‌خانه شو

چــــــو مــــن تـــرك سوداي تزوير كن

تــــوان تــــا به مـيـــخانه، شب‌گير كن

كـــه بخـــتت مــگر سر برآرد ز خواب

نـــظرهـــا بـيـــابـــــي ز خــــم شـــراب

ز فيـــض صبــــوحــي به فيضي رسي

شـــــوي با هـــمــــه نـــاكسـي‌ها كسي

چــــه بر ســـبـــحـه چسبيده‌اي اين‌قدر

بــــس ايــن خاك‌بازي كه خاكت به سر

چــــرا ايــــن‌قـــدر خشــك و افسرده‌اي

نــــه دســـتي نـــه پايــي مگر مرده‌اي

بـــكــن تـــرك تــــزوير و زهـــد و ريا

بـــه ميـــخـــانه رفـــتن ز ســر ساز پا

ز مـــا اخـــتــلاط مـــجــــازي مـــجـــو

ز مَسـتان به جز صـــاف‌بازي مـــجـــو

بــــگـــو بـــا حـــكــيــم ز خـود بي‌خبر

كــه اي مانده در گل در اين ره چو خر

به مـــســـتـــي ز حـكمت كن انديشه‌اي

چه صغري، چه كبري، بكش شيشه‌اي

كـــــتـــاب اشــــارات ابــــرو بـــــخوان

شــفا در لـــب جــــــام پُـــر بــــاده دان

ببــــين شـــــرح تـــجـــريد ساق و بدن

بـــــگو حـــــكمـــت العين چشم و دهن

به جــــز حـــــرف بــــاده مكــن گفتگو

ســـــخن‌تر مـــــقـــولات و از كيـف گو

بيــــا ســـــاقـــــي اي قــــبلـه‌ي من بيا

ســــرت گـــــردم، اي شــوخ پُر فن بيا

دمــــاغـــم ز ســوداي صحبت بسوخت

بــــه داغــــم زبــان شعله‌ها برفروخت

عـــــلاجـــــي كـــــن از مــي دماغ مرا

بـــــنه مــــرهــــم از بــــاده داغ مــــرا

شــد از آتــــش دهــــر جــــانـــم كـباب

بــــرافـــشـان بدين شعله مشتي شراب

بـــه پـــا شــــو زمســـتي چـه افتاده‌اي

بيــــفــــكن مـــــرا در شــــط بــــاده‌اي

بــــكن شــســـتـــشــوي من از لاي مي

مــــرا غـــرق كــــن بــــه دريـــاي مي

بــــده ســـــاقــــي آن مــــايه‌ي زنـدگي

دمــــــي وارهـــــانــــم ز دل‌مــــردگــي

دل و جـــــان مــــن شـــد به فرمان تو

چــه جــان و چــه دل جــمله قربـان تو

بـــه مـــن جـــان مـــن مي بده مي بده

پــيـــاپـــي پــيـــاپـــي پــيـــاپـــي بــــده

بــــــده بـــاده وز روي مــــســتــي بده

فــــداي تـــو گــــردم دو دســـتـي بـــده

بــــه يـــك‌دســـــت مـا را سـبك برمدار

چـــه مـــيــــنا چــــه پيـمانه خُم‌ها بيار

مــــكن ســــركشــي از من اي بي‌نظير

بــــده جــــامي و در عـوض جان بگير

بــــيـــا اي تــــو درمــــان دردم بــيــــا

بـــيــــا گـــــرد بـــالات گــــردم بـــيــــا

بـــيــــــا اي فـــــــــداي رخ ســـــاده‌ات

بـــــده مــــــي بـــــه گـــرد سـر باده‌ات

كـــــــجايم، چــــه مـي‌گويم اي دوستان

مــــگر مــــســــت گشتم درين بوستان

ملـــولــــيم ســـاقـــي مــــــي نــــاب ده

يــــكـــــي جـــرعه زآن قرمزين آب ده

ســــــخـــن‌ها بـــه مـــستانه گفتم بسي

الــــهـــي نــــرنـــجيــــده بــاشــد كسي

ز هســـتــــي نــــدارم مـن از خود خبر

خــمــــار شــــبـــــم مــــي‌دهـد درد سر

بــــه يــــك جـــــرعــــه رفع ملالم كنيد

بــــدي گـــفــــته بــــاشــــم حـلالم كنيد

چـــه مـــن تــازه از اهـل طرب گشته‌ام

ببــــخشـــيد گـــر بـــي‌ادب گــشـــتــه‌ام

غــــم هـــيــــچ‌كــــس بر دلم بار نيست

بــــه جــــز زاهـــدم با كسي كار نيست

عـــصـــاواراســـــتــــاده‌‌ام در بـــــرش

چــــه دســــتار پيــــچيـــده‌ام در سرش

دلـــم ســـوخت بـــر حـــال زاهــد بسي

كــــه بــيـــچــــاره‌تــــر زو نـديدم كسي

زكـــــــــــوي خــــــــــرابـــات آواره‌اي

زبــــان‌بــــســــتــــه حــيوان بيچاره‌اي

نــــدانــــم چـــه ديـــده‌ اسـت از زندگي

نمـــيــــرد چــــرا خـــود ز شـــرمندگي

كـــه از بــــزم رنـــدان نــمـــايــد نفور

ز راه مـــســـلمـــــانــي افـــــتــاده دور

مـــن از ديــــد زاهـــد بـــســـي مـنكرم

مــــسلمـــــــــــاني ار ايـــن بـود كافرم

الـــــــهي به پـــاكـــــان و رندان مست

بـــــه دل‌گــــرمي ســــاقي مـــي‌پـرست

به جـــــوش درون خـــــــم صـــاف دل

كــــه شـــــد در بر او فـــلاطــون خجل

بــــه رنــــدي كــــز آلــودگي پاك خفت

بــــه مســـتي كــــه بــا دختر تاك خفت

بـــــه آهـــــي كـــه بر دل شبيخون زند

بــــه اشــــكي كـه پهلو به جيحون زند

بــــه داغـــي كـــه بر ســينه محكم بود

بـــه زخمـــي كــــش الـماس مرهم بود

بــــه صبـــري كــــه در نـــاشــكيبا بود

بــــه شـــرمـــي كــه در روي زيبا بود

بــــه عــــزلت نـــشــينان صحراي درد

بــــه نــــاخــن كــبودان شـب‌هاي سرد

بــــه شـــمي كـــز او چــون برآيد نگاه

كــــنــــد روز بيـــچـــارگـــان را ســياه

به رويــــي كه روشـــن كــند بزم جمع

به عشـــقي كـــه پـروانه دارد به شمع

به بـــــي دســـت و پــايان كوي وصال

بــــه عـــاجـــز نگـــاهــان حسرت مآل

بــه هـــجـري كه پيوسته در وصل يار

بـــه ره باشــــدش ديــــده‌ي انـــتـــظار

بـــه شـــام فــــراق دل‌آشــــفـــــتـــگان

به صــــبــــح وصـــال بــه غم خفتگان

بــــه مـــعشوق از رحم و انصاف دور

بـــه دل‌داده‌ي در بــــــلاهـا صـــبــــور

بــــه دردي كه بـــي‌حــاجتش از طبيب

بـــه يـــأســـي كـــز امـيد شد بي‌نصيب

بـــه زلفـــي كـــه دل را ز كـس بي‌خبر

نهـــان مـــــي‌ربــايـــد ز پــيش نــظـــر

بـــه دزدي كـــه پــــروا نـــدارد زكــس

نـــمي‌تـــرســــد از شـحنه و از عسس

بـــه عـــهــــدي كه پيمانه با باده بست

كه دور اســـت از شيــشه‌ي او شكست

بـــه ذكــــر صــــراحـــي به وقـت فرح

بــــه اوراد جـــــام و دعــــــاي قـــــدح

به ســـرهـــنــگي خـــشـــت بــالاي خم

بـــه افــــتـــادن جـــام در پـــــاي خـــم

به پـــيــچ و خــم ســـاقي لالـــه‌رنـــگ

بــــه انـــدام مـــطــــرب بـه آواز چنگ

بــــه روزي كـه بي‌گفتگو در مي است

بـــه شـوري كه در كوچه بند ني است

بـــه صــنـــعان فــــريـــبــان ترسا لقب

بـــه كـــافــــردلان فــــرنــــگي نــصـب

بــــه مـــرغـــوله‌مــــويــان گيسو كمند

بــــه خـــورشيــــد رويـــان زنــار بنــد

بـــه آهـــو نـــگــاهـــان رعـــنا خـــرام

بـــه خـــســـرو ســـپاهان شـيرين كلام

بـــه شــــمـــشــــاد قــــدان بــــالا بـــلا

كــــه كـــــردنــــد عـــشــــاق را مــبتلا

بــــه آن وعــــده‌ي ســـسـت پيمان يار

بــــــه دل‌ســــوزي عــــاشق از انتظار

كـــه گــــر يــك‌زمان بي تو آرم به سر

خـــيـــالــــت نـــبـــاشــــد مــرا در نظر

چــــنـــان گــردم از مرگ خود شادمان

كــــه كـــس شـــاد از مـــردن دشـمنان

بــــمــيــــرم گـــر از حســرت كــام تــو

شــوم زنــده گـــر بــشــنـــوم نــام تــو

دمـــي بـــي تـــو اي ديــن و ايمان من

برآيـــد ز تـــن جـــان مــن، جـــان من

بـــه تـــنـــهــايـــي‌ام يـــار ديرين تويي

مــــرا يــــاري جـــان شـــيريــن تـويي

بـــه دل آرزوي جـــمـــالـــت بس است

اگـــر خـــود نـــيايي خيــالت بس است

بـــيـــا ســـاقـــي هـــم‌دم بـــي‌كـــســـان

حـــكيــــم مســـيـــحـــا دم خـــستـــگان

بـــيـــا حـــكـــمــــت دخــتر زر بـــبيــن

كــــه هــــم‌چـون فلاطون شده خم‌نشين

ز دســـت تـــو مـــي‌آيـــد افـــسون‌گري

بـــرون آتــــش از شيشه هم‌چون پري

عـــــلاج مــــــرا كــــن كـــه ديـــوانه‌ام

مقــــيـــــم خـــــــرابـــــات و مــيخانه‌ام

ازيـــــن بــــي‌كـــســـي كــن دل‌آسا مرا

مـــجـــرد كــــن از قـــيــــد دنيـــا مــرا

دلــــم را بــــه يـــك جرعه مي شاد كن

مـــــــرا از غـــــم دهــــــــر آزاد كــــن

از آن مــــي كـــه خورشيد شد ذره‌اش

بــود قــل هـــو الله هــــر قــــطـــره‌اش

از آن مــــــــي كه در دل چو منزل كند

ســـــراپـــــاي اجـــــســـــام را دل كــند

از آن مـــي كه روح روان است و بس

از آن مــي كه اكسير جان است و بس

رضـــي را بــــده جـــامي از لطف عام

بـــه جــانان رســـان جـــان او والسلام

*******************************************************

بدرود
بهروز شب‌زنده‌دار
دوشنبه
24/ 05 / 1390
ساعت 12:52

********************************************************

رباعي ناب

امروز يك رباعي از عزيز بزرگواري (ن.خ.)به دستم رسيد كه حيف ديدم آن را با شما گراميان به اشتراك نگذارم:

زرتــــشـــت بيـا كه بـا تـو امّـيد آيـد

شب نيز به طرز روز، خورشيد آيد

تـاريــخ اگر دوباره تــكــرار شــود

آدم به طــواف تــخـت جمشــيد آيد

زنده باد ايران وايراني بيدار

زندگاني حضرت ابوسعيد ابوالخير

حضرت ابوسعيد ابوالخير از بزرگان عرفان و طريقت است كه در ادامه شرحي مختصر از كودكي و جواني آن بزرگوار را به نقل از ايميلي كه بزرگواري برايم ارسال كرده بودند آورده‌ام، با خواندن اين ايميل بيشتر و بيشتر بر باورم افزوده شد كه :

كار پاكان را قياس از خود مگير***** گر چه باشد در نوشتن شير و شير

شما را به خواندن اين سرگذشت عجيب دعوت مي‌نمايم:

پادشاه عهد بود بر جمله اكابر دين و مشايخ طريقت و كس بدو نرسيده الا به بزرگى او معترف شده و از هيچ كس چندان رياضات و كرامات مشاهده نشد كه از او و هيچ شيخ را چندان اشراف نبود كه او را در انواع علوم به كمال بود و گويند كه در ابتداء قرب سى هزار بيت از اشعار عرب خوانده بود و در تفسير و فقه و احاديث و علوم طريقت و حقيقت حظى وافر داشت و در عيوب نفس ديدن و مخالفت هوا كردن به اقصى الغايه بود و در فقر و فنا و ذل و تحمل شأنى عظيم داشت و در لطف و سازگارى آيتى بود و از اين جهت گفته است كه هر جا سخن ابوسعيد رود همه وقت‏ها خوش شود زيرا كه از ابوسعيد هيچ نمانده است و پدر او عطار بود ابوالخير نام وقتى به جهت خودسرائى ساخت و همه در و ديوار آن را صورت محمود و پيلان او بنگاشت ،بوسعيد طفل بود ؛گفت :«بابا از براى من هم خانه‏اى بساز ساخت ،او بر در و ديوار آن خانه همه الله الله بنوشت ،پدرش گفت :«اين چرا مى‏نويسى ؟» گفت :«تو در سراى خود نقش سلطان خود نگاشته‏اى من نيز در خانه خود نام سلطان خود مى‏نويسم ،پدرش را وقت خوش شد و از آنچه كرده بود پشيمان گشت و آن همه نقش‏ها محو كرد و دل بر كار شيخ نهاد ،شيخ گفت :«آن وقت كه قرآن مى‏آموختم پدرم مرا به نماز آدينه برد ،در راه شيخ ابوالقاسم بشير كه از كبار مشايخ بود ،پيش آمد و گفت :«كه ما نمى‏توانستيم رفت كه ولايت را خالى مى‏ديديم و اين درويشان ضايع مى‏ماندند اكنون كه اين فرزند را ديدم ،ايمن گشتم كه عالمى را از اين كودك نصيب خواهد بود » پس گفت :«چون از نماز فارغ شوى او را پيش من آور» پدرم مرا به نزديك او برد ،بنشستيم و طاقى در صومعه او بود نيك بلند ،پدر مرا گفت :كه مرا بر كتف برگيرد كه تا قرصى كه در آن طاق است فرو گيرم ، پدر مرا برگرفت و من آن قرص را برگرفتم ،قرصى بود جوين و چنان گرم بود كه دست مرا از گرمى آن خبر نبود ।پس شيخ چشم پرآب كرده آن را از من گرفته دو نيمه كرد و نيمه به من داد و گفت :«بخور» و نيمه خود بخورد ।و پدر مرا از آن هيچ نصيب نداد . پدرم گفت :«چونست كه ما را از آن تبرك نصيب نكردى ؟» شيخ گفت :«سى سال است تا اين قرص را بر اين طاق نهاده‏ام و ما را وعده كرده‏اند كه اين قرص در دست هر كس گرم شود ختم اين حديث بر وى خواهد بود .اكنون تو را بشارت باد كه اين كس پسر تو خواهد بود .» پس اين كلمه مراياد داد و گفت :«لئن تردّ همتك مع الله طرفة عينٍ خير لك مما طلعت عليه الشمس .» (اگر يك طرفة العين همت خود را با حق دارى بهتر از آنكه مملكت روى زمين از آن تو بود) پس باز مرا گفت :«كه خواهى كه سخن خداى گويى؟»گفتم :«خواهم گفت» پيوسته در خلوات مى‏گوى و بگو رباعى :

من بى تو دمــى قرار نتوانــم كرد *****و احسان تو را شمار نتوانم كرد

گر بر تن من زبان شود هر موئى ***** يك شكـر تو از هزار نتـوانم كرد

و ما همه روز اين مى‏گفتيم تا به بركت اين در كودكى راه حق بر ما گشاده گشت و گفت :يك روز از دبيرستان مى‏آمديم ،نابينايى بود ،مرا پيش خود خواند و گفت : «چه كتاب مى‏خوانى ؟»گفتم فلان كتاب ،گفت :«مشايخ گفته‏اند حقيقةالعلم ما كَشَفَ على‏السرائر» .و ما نمى‏دانستيم كه حقيقت را معنى چيست و كشف چه باشد تا بعد از شصت سال خدا ما را معلوم گردانيد . پس شيخ بعد از آن به مرو رفت و پنج سال پيش امام قفال تحصيل كرد ،چنانكه همه شب در كار بود و همه روز در تكرار تا يك روز به درس آمد چشم‏ها سرخ كرده ، قفال گفت :«بنگريد تا اين جوان شبانه در كار بوده» و بدو گمان بد برد .پس به شب او را گوش داشتند ،ديدند كه خود را نگونسار كرده و ذكر مى‏گفت و خون از بينى و چشم او مى‏آمد ،كه روزى ديگر استاد از آن معنى با او كلمه‏اى بگفت شيخ از مرو برفت و به سرخس آمد و با ابوعلى زاهد تعلق گرفت و يك سبق سه روز بگرفتى و آن سه روز در عبادت بودى گفت :«يك روز مى‏رفتم لقمان سرخسى را ديدم بر تلى خاكستر نشسته و پاره بر پوستين مى‏دوخت و ابريشمى چند بر چوبى مى‏بست كه اين رباب است و گرداگرد او از نجاست و او از عقلاء مجانين بوده است ،چون مرا ديد پاره‏اى نجاست بشوريد و بر من انداخت ،من سينه پيش او نهادم و آن را به خوشى قبول كردم پس پاره‏اى رباب بزد و گفت :«اى پسر بر اين پوستين دوختمت». گفتمش :«حكم تو راست» .بخيه‏اى چند بزد و گفت :«براينجا دوختمت» . پس برخاست و دستم بگرفت و با خود مى‏برد .در راه پير ابوالفضل حسن كه يگانه عهد بود ،پيش آمد و گفت :«يا ابوسعيد راه تواين است كه مى‏روى ،راه خود رو .» پس لقمان دستم به دست او داد و گفت :«بگير او از آنِ شماست .» پس من بدو تعلق كردم و او گفت :«124هزار پيغمبر مقصود همه آن بود كه خلق بگويند الله و او را باشند .كسانى كه سمعى داشتند اين كلمه را چندان متذكر شدند تا همه اين كلمه گشتند و در اين كلمه وجود خود را محو و مستغرق نمودند . شيخ گفت :«اين سخن ما را صيد كرد» .ديگر روز كه به درس آمديم بوعلى تفسير آيه «قل الله ثم ذرهم» مى‏گفت ،در آن ساعت درى در سينه ما گشادند و ما را از ما بستدند .امام ابوعلى آن تغيير در ما بديد ،پرسيد كه :«دوش كجا بودى ؟» گفتم :«نزد پير شديم ،او را ديديم كه واله و متحير اين كلمه گشته بود» .پس روز ديگر به خدمت پير ابوالفضل شدم ،پير چون مرا ديد فرمود :«مستك شده همى ندانى ،پس و پيش اى ابوسعيد درآى و بنشين كه اين كلمه با تو كارها دارد» . شيخ گفت :«مدتى در تذكر اين كلمه بودم» . روزى ابوالفضل گفت :«لشكرهاى حق به سينه تو تاختن آرد ،پس گفت :تو را بردند ،برخيز و خلوت طلب كن» . شيخ گفت :مابه مهنه باز آمديم و هفت سال در كنجى بنشستيم و پنبه در گوش نهاده و پيوسته مى‏گفتيم «الله الله» هر گاه كه خوابى يا غفلتى درآمدى سياهى با حربه آتشين از پيش محراب پديد آمدى و با هيبت تمام بانگ بر من زدى و گفتى «قل هوالله» تا وقتى كه همه درون‏هاى ما بانگ در گرفت كه «الله الله» و در اين مدت جامه من پيراهنى بود ،هر گاه بدريدى پاره‏اى بر وى بدوختمى تا آنكه ده من شده بود و هفت سال پيوسته صائم بودم و هر از سه روز به يك قرص جوين روزه گشادمى و شب و روز نخفتمى و به هر نماز فريضه غسلى كردمى ،بعد از هفت سال از خلوت برآمدم و رو به صحرا نهادم و پيوسته در تذكر آن كلمه بودم و در صحرا گياه مى‏خوردم و مدت يك ماه در صحرا گم شدم پدرم مرا مى‏طلبيد و به خانه مى‏برد . نقل است كه پدر شيخ گفت :كه من شبى در سراى به زنجير كردمى و گوش داشتمى تا بوسعيد بخفتى ،چون او سر باز نهادى گفتى كه خفت و چون سحرگاه برمى‏خاستم بوسعيد را نمى‏ديدم ،شبى برخاستم او را نديدم و هم چنان زنجير در سراى بسته بود ،متحير شدم ،چند شب گوش داشتم ،صبح از در درآمدى آهسته در جامه خواب رفتى و من به روى او نمى‏آوردم كه تو كجا مى‏روى و چه مى‏كنى .آخر شبى خود را بيدار داشتم چون پاسى از شب گذشت ديدم از خانه بيرون رفت من نيز بر عقبش برفتم تا به رباطى كهن رسيد خانه‏اى در آن رباط بود در آن خانه شد و در فراز كرد و چوبى عقب در نهاد من از روزن نگاه مى‏كردم در گوشه آن خانه چاهى بود ،ديدم رسنى در پاى خود بست و يك سر رسن بر چوبى كه بر لب آن چاه نصب كرده بود بست و خود را معلق در چاه بياويخت و قرآن ابتداء كرد و تا سحرگاه ختم قرآن نمود آنگاه از چاه برآمد و در رباط مشغول وضو شد .من پيش از او به خانه باز آمدم و خفتم .او از پس من درآمد و به قاعده هر شب در جامه خواب خود رفت و آرام گرفت .پس من برخاستم و خود را از او دور داشتم و چنانكه معهود بود او را بيدار كردم و به نماز جماعت رفتيم و بعد از آن چند شب او را گوش داشتم ،هم چنان مى‏كرد . چندانكه روزها توانستى خدمت درويشان نمودى و مبرز پاك كردى و دريوزه كردى براى درويشان و اگر او را در مطلبى اشكالى واقع مى‏شدى در حال به سرخس رفتى معلق در هوا ميان زمين و آسمان و آن مشكل را از پير ابوالفضل پرسيدى . روزى يكى از مريدان ابوالفضل وى را گفت :كه گاهى ابوسعيد را مى‏بينم پروازكنان مى‏آيد ،در ميان آسمان و زمين ،ابوالفضل گفت :تو آن به چشم خود ديدى ؟گفت ديدم .گفت :تا نابينا نشوى نميرى و او در آخر عمر نابينا شد . پس يك بار شيخ را پيرابوالفضل پيش باز آمد و گفت :اكنون كار تو تمام شد در مهنه قرار گير و خلق را به خداى بخوان .پس شيخ هفت سال ديگر در بيابان گم شد و در آن مدت گل گز و خار مى‏خورد و با سباع نشست و برخاست مى‏كرد و گرما و سرما در او اثر نمى‏كرد تا آنكه ناگاه‏ بادى و دمدمه‏اى برخاست نزديك شد كه وى را ضرر رساند ،دانست كه از سرّى خالى نيست روى باز پس كرد آمد تا به دهى خانه‏اى بود و پيرزنى و پيرمردى آتش كرده طعامى ساخته . شيخ سلام كرد و گفت :مهمان خواهيد ؟گفتند :خواهيم .شيخ درون خانه شد و به غايت سرما بود طعامى بخورد و بخوابيد در خواب كسى به شيخ گفت :كه چند سال است تا گل گز مى‏خورى هرگز از تو هيچ كس چنين نياسود برو كه ما بى‏نيازيم در ميان خلق شو تا از تو آسايشى به دلى رسد . شيخ به مهنه باز آمد و او را چندان قبول پديد آمد و چندان خلق بر دست او توبه كردند كه وصف نتوان كرد و همسايگان همه خمر بريختند و كار به جايى رسيد كه گفت :پوست خربزه كه از دست ما بيفتادى بيست دينار از يكديگر مى‏خريدندى و يك روز ستور ما فضله بينداخت خلق فضله او را بر سر و روى يكديگرمى‏ماليدند و ما جمله كتاب‏ها در خاك كرديم بر سر آن دكانى ساختيم كه اگر بخشيدمى يا بفروختمى ديدن منت بودى يا امكان رجوع به مسئله و پس از آن ما را به ما نمودند كه آن ما نبوديم آوازى آمد از گوشه مسجدى كه «اولم يكف بربك» آيا كافى نيست تو را خداى تو ؟يعنى كافى است . پس از آن ندا نورى در سينه ما پديد آمد و حجاب‏ها برخاست تا هر كه ما را قبول كرده بود رد كرد تا بدانجا رسيد كه خلق هجوم كردند و به قاضى شدند و به كافرى و زنديقى ما گواهى دادند و ما را از شهر بيرون نمودند و ما به هر زمين و هر جا كه رفتيم گفتند اين مردود منافق را بيرون كنيد كه از شومى او گياه در زمين ما نخواهد روئيد و از آنجا به جايى ديگر مى‏رفتم ،در هيچ جا مرا فارغ نمى‏گذاردند تا روزى در مسجدى نشسته بودم ،زنان همسايه آن مسجد بر بام آمدند بر سر ما ريختند .پس ندا آمد «اولم يكف به ربك» ما را حالى دست داد تا جماعتيان از جماعت باز ايستادند و مى‏گفتند اين مرد ديوانه شد . چون كار ما به راندن رسيد ،به حدى شد كه هر پيرزنى رُشت و خاكستر و كثافت داشتى صبر مى‏كردى تا هر جا به ما رسيدى بر سر ما ريختى و چون كار به خواندن رسيد ،چنان شده بود كه اگر در همه جهان واقعه‏اى افتادى ،جز به ما گشاده نمى‏شدى و ما در هر دو حال حق را مى‏ديديم و محو در او بوديم و هيچ چيز به نظر ما در نمى‏آمد . بعد از آن ما را تقاضاى شيخ ابوالعباس قصاب پديد آمد كه بقيه مشايخ بود پير ابوالفضل وفات يافته بود ،در قبضى عظيم مى‏رفتم ،در راه پيرى ديدم كه كشت همى كرد .او را سلام كردم و از قبض خود شكايت نمودم ؟گفت :اگر خدا عالم را پر از ارزن كند و مرغى بيافريند كه هر هزار سال يك دانه از آن ارزن خورد ،آنگاه كسى بيافريند و سوز اين معنى و درد طلب در سينه وى نهان گرداند و فرمايد كه تا اين مرغ اين عالم را از ارزن پاك نكند تو به مقصود نخواهى رسيد و در اين سوز و درد خواهى بود ،هنوز از فضل خود او را وعده زود داده باشد .از اين سخن قبض ما برخاست و واقعه ما حل شد . پس شيخ به آمل شد پيش ابوالعباس قصاب و مدتى آنجا بود و ابوالعباس او را در برابر خانه خود خانه‏اى داد و شيخ در آن خانه پيوسته به مجاهده و ذكر مشغول بود و چشم بر شكاف در مراقب احوال خود و ابوالعباس بود . يك شب ابوالعباس فصد كرده بود رگش گشاده شد و جامه‏اش پر خون گشت‏ شيخ ابوسعيد آمد و آب آورد و دست او بشست و بايستاد و جامه او بستد و جامه خود بدو داد و ابوالعباس در پوشيد و بر سر زاويه شد .شيخ با جامه ابوالعباس نمازى كرد و بر ريسمان افكند و هم در شب خشكيد بماليد و فرا نورديد و پيش ابوالعباس برد اشارت كرد كه تو را در بايد پوشيد او به دست خود در بوسعيد پوشانيد . بامداد اصحاب نگاه كردند جامه بوسعيد در بر شيخ و جامه شيخ در بر بوسعيد ، تعجب كردند .ابوالعباس گفت :دوش جمله نثارها كه رفت نصيب اين جوان مهنه كى آمد ،مباركش باد .پس بوسعيد را گفت : بازگرد و به مهنه شو تا روزى چند اين علم شيخى بر در سراى تو زنند . شيخ به حكم اشارت بازگشت با صد هزار فتوح و چون به مهنه رسيد ،ابوالعباس وفات كرد .فى‏الجمله تا به چهل سالگى رياضات سخت كشيد چنانكه آن وقت كه نكاح كرده بود ،دو فرزندش پديد آمد هم در كار بود تا به حدى كه گفت :آنچه ما را مى‏بايست كه حجاب كلى مرتفع گردد و بستگى برخيزد و رستگى پيش آيد ، حاصل نمى‏شد . شبى در جماعت خانه و با مادر ابوطاهر گفتم :تا پايم به رشته محكم به ميخى باز بست و مرا نگونسار كرد و خود برفت و در ببست و ما قرآن آغاز كرديم گفتيم ختمى كنيم ،سود نخواهد داشت هم چنين خواهيم بود ما را از اين حديث مى‏بايد چشم خواه باش خواه نه ،پس خون از چشم‏هايم روان شد و بر زمين مى‏ريخت و من قرآن مى‏خواندم تا رسيدم به آيه «فسيكفيكهم الله» در حال آن حديث فرود آمد و مقصود نقد ما حاصل شد . مادر بوطاهر را آواز دادم تا مرا از چاه كشيد و گفت :كوهى بود بس بلند در زير آن غارى بود چنانكه هر كه فرو نگريستى از هوش برفتى با نفس گفتم كه تو را بر سر اين كوه مى‏برم اگر بخسبى از آنجا فرو افتى ،پس رفتم و قرآن آغازيدم ،چون ختم شد به سجود رفتم خوابم برد ،فرو افتادم چون بيدار شدم خود را در هوا ديدم زنهار خواستم خدا مرا بر سر كوه فرود آورد و گفت :ما از ابتدا هيجده چيز بر خود واجب كرديم و هيجده هزار عالم را از خود دور كرديم . روزه بر دوام داشتيم و از حرام پرهيز كرديم ،ذكر بر دوام گفتيم و همه شب بيدار بوديم و پهلو بر زمين ننهاديم و تكيه بر جايى نزديم و خواب جز نشسته نكرديم و روى از قبله نگردانديم و در هيچ مرد و زن ننگريستيم و در محراب نگاه كرديم و گدايى نكرديم و در همه احوال قانع بوديم و در تسليم نظاره بوديم و پيوسته در مسجد نشستيم و در بازار نشديم و هر شبانه روزى يك ختم قرآن كرديم و در بينايى كور بوديم و در شنوايى كر و در گويايى گنگ .نام ديوانگى بر ما نهادند ،روا داشتيم و هر حديث كه از حضرت رسالت «ص» شنيده بوديم بجا آورديم چنانكه شنيديم كه در حرب اُحد جراحتى يافته بود بر سر انگشتان پاى دو ركعت نماز كرد ،ما نيز به حكم متابعت بر سر انگشتان پا چهار صد ركعت نماز كرديم و هر چه از فرشتگان نقل كردند از انواع عبادات به همه قيام نموديم تا شنيديم كه بعضى نگونسار عبادت ميكنند ،ما نيز چندى به موافقت ايشان سر نگونسار ختم قرآن كرديم.

هو مدد